Η δικτατορία δεν είναι στυλ ηγεσίας

Γίνεται πολλή συζήτηση, τόσο εντός όσο και εκτός Διαδικτύου, γύρω από τα διαφορετικά στυλ ηγεσίας.
Γενικά, υπάρχει μία τάση συμφωνίας ως προς τα χαρακτηριστικά κάποιων συγκεκριμένων στυλ ηγεσίας, όπως το δημοκρατικό, το αυταρχικό, και το συναλλακτικό, για να αναφέρουμε μερικά.
Τι ισχύει όμως για τη δικτατορική διακυβέρνηση;
Εμπίπτει η "δικτατορική ηγεσία" στα πλαίσια των ορισμών των διάφορων, πιο συνηθισμένων μορφών ηγεσίας;

Σύγκριση δημοκρατικής ηγεσίας και δικτατορίας

Αυτά είναι μάλλον τα δύο άκρως αντίθετα στυλ ηγεσίας, υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι δεχόμαστε ότι η δικτατορία είναι στυλ ηγεσίας.
Γενικά μιλώντας, δεν θα απείχε πολύ από την αλήθεια να πούμε ότι, τόσο οι δημοκρατικοί ηγέτες, όσο και εκείνοι που διοικούνται από αυτούς, έχουν πολύ αρνητική γνώμη για τη δικτατορία.
Στην πραγματικότητα, οι υποστηρικτές της δημοκρατικής ηγεσίας απορρίπτουν και αντιτίθενται σε κάθε είδος δικτατορικής διακυβέρνησης.
Πιστεύω ότι ισχύει και το αντίθετο, δηλαδή οι υποστηρικτές της δικτατορίας δεν έχουν την καλύτερη γνώμη για τη δημοκρατική ηγεσία και βρίσκονται σε συνεχή σύγκρουση με τους υποστηρικτές της.

Σύγκριση απολυταρχίας και δικτατορίας

Κατά τη σύγκριση της απολυταρχίας με τη δικτατορία, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η τελευταία συνδέεται περισσότερο με τη στρατιωτική εξουσία, στην πιο ακραία έκφανσή της.
Η δικτατορία επιβάλλεται μέσω της στρατιωτικής εξουσίας, και είναι το απώτερο μέσο που χρησιμοποιεί ένας δικτάτορας για να επιβάλλει τη θέλησή του στους ανθρώπους.
Παρόλο που η στρατιωτική εξουσία μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί και από έναν απολυταρχικό ηγέτη, ενδέχεται να μην είναι το κύριο μέσο επιβολής της θέλησής του στους υφισταμένους του.
Ακόμη και σε μη στρατιωτικά πλαίσια αναφοράς, μία δικτατορία αποτελεί ισχυρή ανατροπή του κατεστημένου (status quo), και επιβολή της βούλησης ενός ή λίγων ατόμων στους πολλούς, ενώ η απολυταρχία μπορεί να μην έχει τόσο βίαιο πρόσωπο, καθώς μπορεί να επιδιώκει τη σταθερότητα και τη διαιώνιση του κατεστημένου.

Ο δικτάτορας στον χώρο εργασίας, στην οικογένεια κτλ.

Ο δικτάτορας είναι ένα άτομο που επιβάλλεται με τη βία στους άλλους, προκειμένου να γίνει ο ηγέτης τους και να τους αναγκάσει να κάνουν ό, τι θέλει αυτός.
Είναι όμως ένας τέτοιος άνθρωπος αληθινός ηγέτης;
Είναι πολύ πιθανό κάποτε να συναντήσατε έναν "δικτάτορα" στην προσωπική ή την επαγγελματική σας ζωή.
Ο δικτάτορας διαφέρει από τον αυταρχικό ηγέτη στο ότι ο τελευταίος μπορεί να μην είναι τόσο καταπιεστικός, κτητικός, και να θέλει να έχει τον απόλυτο έλεγχο, όπως συμβαίνει με έναν δικτάτορα.

Ο δικτάτορας δεν είναι αληθινός ηγέτης

Με βάση το σκεπτικό ότι ο ηγέτης πρέπει πρώτα και κύρια να γίνει αποδεκτός από τους οπαδούς του, μέσω της ελεύθερης βούλησης των τελευταίων, και όχι να τους καταπιέζει και να τους επιβάλλεται με τη βία, ο δικτάτορας δεν μπορεί να θεωρηθεί ηγέτης.
Παρόλο που μπορεί να υπάρξουν φορές που ένας ηγέτης χρειάζεται να επιβληθεί με τη βία και να αναγκάσει άτομα να κάνουν πράγματα, ακόμη και σε μια δημοκρατική κοινωνία, προκειμένου να εφαρμοστεί η βούληση των πολλών έναντι των λίγων, αυτή η συμπεριφορά νομιμοποιείται στο πλαίσιο της δημοκρατικής δράσης.
Βέβαια, ακόμη και σε μια τέτοια περίπτωση, η πραγματική επιρροή, η ικανότητα, και η αποδοχή ενός δημοκρατικού ηγέτη που χρησιμοποιεί μόνο καταναγκαστικά μέτρα τίθενται υπό αμφισβήτηση.
Πόσο μάλλον στην περίπτωση ενός δικτάτορα που φιλοδοξεί να χαρακτηριστεί ηγέτης, και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο δικτάτορας ποτέ δεν θα χαίρει της εκούσιας αποδοχής και υποστήριξης οποιωνδήποτε οπαδών.
Επομένως, δεδομένου ότι ο δικτάτορας δεν είναι πραγματικός ηγέτης, η δικτατορία δεν μπορεί να συμπεριληφθεί στα στυλ ηγεσίας.

Διαβάστε επίσης:

Η επίδραση της ηγεσίας. Τρία στυλ ηγεσίας και πώς μπορούν να επηρεάσουν τις επιδόσεις

Η θεωρία της ηγεσίας

Κυρίαρχο στυλ ηγεσίας σε στρατιωτική υπηρεσία με ιεραρχική οργανωσιακή δομή

Όταν οι ηγέτες φοβούνται την ηγεσία

 

Αν έτυχε ποτέ να μιλήσετε με κάποιον επιτυχημένο ηγέτη, πρέπει σίγουρα να παρατηρήσατε την προθυμία του να αναλαμβάνει ηγετικά καθήκοντα και ρόλους.

Οι ηγέτες αυτοί δείχνουν μία τάση να αναλαμβάνουν ηγετικούς που συνοδεύονται από πολυάριθμα καθήκοντα και ευθύνες. Όσο πιο αποτελεσματικός είναι ένας ηγέτης στην εκτέλεση των καθηκόντων του και την εκπλήρωση των ευθυνών του, τόσο υψηλότερη θα είναι η θέση και η επιρροή του ως ηγέτη.

Όμως, δεν συμμερίζονται όλοι οι ηγέτες το ίδιο πάθος για την ηγεσία, και σε πολλές περιπτώσεις, παρατηρείται το παράδοξο να υπάρχουν διάφορες κατηγορίες ηγετών που στην πραγματικότητα φοβούνται την ηγεσία και όλα όσα αυτή συνεπάγεται.

Ηγέτες με πολύ λίγες ικανότητες

Όταν κάποιος προάγεται σε κάποια ηγετική θέση, πιθανότατα επιλέγεται για τη θέση αυτή, λόγω των ανώτερων ικανοτήτων του, σε σύγκριση με του υπόλοιπους υποψηφίους.

Με άλλα λόγια, είναι κοινή πρακτική στους οργανισμούς, να προάγονται τα άτομα που θεωρούνται ως τα πιο ικανά, με βάση τα αποτελέσματα που έχουν επιτύχει αυτά τα άτομα.

Ωστόσο, υπάρχει περίπτωση, αν κάποια άτομα βρεθούν σε ηγετική θέση, παρόλο που μπορεί να διαθέτουν όντως τις απαραίτητες δεξιότητες, να φανεί ότι φοβούνται στην πραγματικότητα την ηγεσία. Αυτός ο φόβος είναι αποτέλεσμα της ανησυχίας που αισθάνονται ότι δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στα σχετικά καθήκοντα και ευθύνες, και αυτή η ανησυχία δεν είναι αδικαιολόγητη.

Ηγέτες με περιορισμένη εμπειρία

Ακόμα κι αν ένας ηγέτης διαθέτει τις βασικές ικανότητες για τη θέση του, τίποτα δεν υποκαθιστά την εμπειρία.

Η αποκόμιση εκτεταμένης και ποικίλης εμπειρίας σε πολλούς τομείς με το πέρασμα του χρόνου, η οποία δεν είναι απαραίτητα αντίθετη με την ανάπτυξη ειδικών δεξιοτήτων σε έναν συγκεκριμένο τομέα, είναι κάτι που οι σημερινοί οργανισμοί αναζητούν από τους υπαλλήλους τους, και είναι πρόθυμοι να ανταμείψουν γενναιόδωρα.

Ας υποθέσουμε ότι ένας ηγέτης διαθέτει περιορισμένη εμπειρία, ακόμη και αν έχει μόλις προσληφθεί ως εκπαιδευόμενος για να αποκτήσει πρακτική εμπειρία πάνω στη δουλειά. Η έλλειψη εμπειρίας του θα φανεί αργά ή γρήγορα, καθώς θα διστάζει να αναλάβει ευθύνες, καθήκοντα, και δράση.

Ο φόβος για τα διαφορετικές πτυχές που απαρτίζουν την ηγεσία θα είναι εμφανής στη συμπεριφορά και τη στάση του, ως ένα ακόμη παράδειγμα ηγέτη που φοβάται την ηγεσία.

Ηγέτες που δεν ενημερώνονται για τις εξελίξεις

Η άγνοια συμπληρώνει την έλλειψη δεξιοτήτων και την απειρία.

Τα δύο τελευταία είναι μειονεκτήματα που μπορεί και πρέπει να διορθωθούν έγκαιρα.

Η σκόπιμη και συστηματική άγνοια όμως, η οποία μπορεί να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του τρόπου λειτουργίας ενός ανίκανου ηγέτη, θα οδηγήσει, αργά ή γρήγορα, έναν οργανισμό στο χείλος της καταστροφής.

Ως εκ τούτου, μπορεί εύκολα να γίνει κατανοητό γιατί ένας ξεπερασμένος ηγέτης δεν αποτελεί μόνο μειονέκτημα για τον οργανισμό του, αλλά και παράδειγμα φόβου και δειλίας, όταν πρόκειται για την ανάληψη νέων καθηκόντων και ευθυνών που προκύπτουν από την αποδοχή των αλλαγών και των μεταβολών που λαμβάνουν χώρα σε οργανωσιακό επίπεδο.

Άτομα που έγιναν ηγέτες κατά λάθος

Υπάρχει μία αρχή στη διοίκηση επιχειρήσεων που ονομάζεται «αρχή του Peter» (Peter's principle), η οποία περιγράφει μια κατάσταση όπου ένας ηγέτης συνεχίζει να προάγεται σε ανώτερες θέσεις και αξιώματα, χωρίς να είναι απαραίτητα ικανός για αυτά, φτάνοντας τελικά στο σημείο να συνειδητοποιήσει, τόσο ο ίδιος όσο και οι άλλοι, ότι είναι τελείως ανίκανος, για να μην πούμε εντελώς άχρηστος, για την τελευταία ηγετική θέση που ανέλαβε.

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι αυτοί οι ηγέτες κρύβουν τον φόβο για την ηγεσία βαθιά μέσα τους. Παρόλο που συνεχίζουν να αναρριχούνται όλο και πιο ψηλά στη διοικητική ιεραρχία, η αποτελεσματικότητά τους είναι αμφισβητήσιμη, και μπορεί να παρουσιάσουν ένα ψεύτικο πρόσωπο ως ηγέτες. 

Διαβάστε επίσης:

Ο δεκάλογος του ηγέτη

Τα Δώδεκα Προσόντα του Ηγέτη